Arkitektnytt
24.01.2020
Brutalismen er elska og hata. Kvifor framprovoserer dei nye kulturminna så sterke kjensler?
Sjølv om sola skin på Bergen rådhus, reflekterer det regn. Uansett kor stileg elvegrusen er, blir den avvisande og grå. Kanskje det er derfor arkitekt Erling Viksjø si bergenske høgblokk nyleg blei kåra til byens styggaste bygg. For der funksjonalismen fekk sin renessanse i ferdighus for nyrike, slit brutalismen med det store comebacket. Betong med spor etter forskaling har vist seg vera direkte provoserande. Assosiasjonar til finsk fjernsynsteater, sovjetiske sanatorium eller berre moderat vinterdepresjon er kanskje ennå litt for sterke for folk flest.
ARKITEKTONISK VELFERDSOPTIMISME
Brutalistiske bygg har nå nådd ein alder kor samfunnet må gjera opp status. For like sterkt som hatet er kjærleiken til eit estetisk uttrykk som ville famna alle borgarar. Den smale tilhengjarskaren elskar ærleg materialbruk, prefabrikkerte betongelement og synlege sjakter. Sjølv om resultatet ikkje alltid var veldig jovialt, skulle brutalismen vera som eitkvart kommuneslagord, altså open, ærleg og engasjert. Brutalismen var demokrati, gjenreising
BRUTALISME
Brutalismen (1955-1970) er ei grein av modernistisk arkitektur som trassar den meir dekorative typen med røter frå tidleg modernisme og art deco.
Stilarten er eit forsøk på å konkretisera modernismen sitt moralske imperativ og opprinnelege bodskap.
Under den tidlege modernismen heldt Le Corbusier på med det rå, grove og naturlege. Derfor har brutalistiske bygg enkle, geometriske bygningskroppar og kompromisslaus, ærleg materialbruk med synlege konstruksjonar som formgivande element.
Tidlegaste eksempel på brutalistisk arkitektur var Hunstanton-skulen i Norfolk (1949-1954), teikna av det engelske arkitektparet Alison og Peter Smithson.
Kjelder: Lars Erik Brustad Melhus, Talette Rørvik Simonsen, John Grindrod og Store norske leksikon.
og velferdsoptimisme. For å effektivt kunna byggja opp Europa etter krigen ville brutalistiske arkitektar tilbake til den originale modernismen, før den blei korrumpert av det pastellfarga, pussa og polerte.
DEN TØFFE BRUTALISMEN
- Brutalismen var for arkitekturen det rocken var for ungdomskulturen i etterkrigstida.
Det seier Lars Erik Brustad Melhus, ein av svært få unge arkitektar som har skrive diplomoppgåve om brutalismen si rolle i norsk arkitekturdebatt.
- Brutalismen er imot noko. Den skulle opponera mot det falske og forfina, dei småborgarlege småruta vindauga og saltaka. Brutalismen var eit opprør mot den strigla, kvite modernismen som ikkje fanga opp livets skuggesider.
- Likar du brutalismen?
- Ja, eg synest den er råtøff.
- Kvifor det?
- Eg er nok veldig tiltrekt av det opprinnelege tankegodset om det rå, ærlege og opprørske. ANTI-DESIGNA ARKITEKTUR
Melhus tar oss med tilbake til nettopp det opprinnelege. Me skal til etterkrigs-England, til Norfolk og Hunstanton-skulen frå 1954, det første reine brutalistiske verket. Det unge arkitektparet Alison (21) og Peter (26) Smithson ville skapa eit heilt nytt uttrykk for ei ny tid, då dei vann arkitektkonkurransen i 1950.
Gå til medietARKITEKTONISK VELFERDSOPTIMISME
Brutalistiske bygg har nå nådd ein alder kor samfunnet må gjera opp status. For like sterkt som hatet er kjærleiken til eit estetisk uttrykk som ville famna alle borgarar. Den smale tilhengjarskaren elskar ærleg materialbruk, prefabrikkerte betongelement og synlege sjakter. Sjølv om resultatet ikkje alltid var veldig jovialt, skulle brutalismen vera som eitkvart kommuneslagord, altså open, ærleg og engasjert. Brutalismen var demokrati, gjenreising
BRUTALISME
Brutalismen (1955-1970) er ei grein av modernistisk arkitektur som trassar den meir dekorative typen med røter frå tidleg modernisme og art deco.
Stilarten er eit forsøk på å konkretisera modernismen sitt moralske imperativ og opprinnelege bodskap.
Under den tidlege modernismen heldt Le Corbusier på med det rå, grove og naturlege. Derfor har brutalistiske bygg enkle, geometriske bygningskroppar og kompromisslaus, ærleg materialbruk med synlege konstruksjonar som formgivande element.
Tidlegaste eksempel på brutalistisk arkitektur var Hunstanton-skulen i Norfolk (1949-1954), teikna av det engelske arkitektparet Alison og Peter Smithson.
Kjelder: Lars Erik Brustad Melhus, Talette Rørvik Simonsen, John Grindrod og Store norske leksikon.
og velferdsoptimisme. For å effektivt kunna byggja opp Europa etter krigen ville brutalistiske arkitektar tilbake til den originale modernismen, før den blei korrumpert av det pastellfarga, pussa og polerte.
DEN TØFFE BRUTALISMEN
- Brutalismen var for arkitekturen det rocken var for ungdomskulturen i etterkrigstida.
Det seier Lars Erik Brustad Melhus, ein av svært få unge arkitektar som har skrive diplomoppgåve om brutalismen si rolle i norsk arkitekturdebatt.
- Brutalismen er imot noko. Den skulle opponera mot det falske og forfina, dei småborgarlege småruta vindauga og saltaka. Brutalismen var eit opprør mot den strigla, kvite modernismen som ikkje fanga opp livets skuggesider.
- Likar du brutalismen?
- Ja, eg synest den er råtøff.
- Kvifor det?
- Eg er nok veldig tiltrekt av det opprinnelege tankegodset om det rå, ærlege og opprørske. ANTI-DESIGNA ARKITEKTUR
Melhus tar oss med tilbake til nettopp det opprinnelege. Me skal til etterkrigs-England, til Norfolk og Hunstanton-skulen frå 1954, det første reine brutalistiske verket. Det unge arkitektparet Alison (21) og Peter (26) Smithson ville skapa eit heilt nytt uttrykk for ei ny tid, då dei vann arkitektkonkurransen i 1950.
